BİTCOİNİM VAR BENİ NELER BEKLİYOR
BİTCOİNİM VAR BENİ NELER BEKLİYOR
Av. Dr. Dimitra KÖKNAR
15.12.2020
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu 25.11.2013 tarihli basın açıklamasında; "Herhangi bir resmi ya da özel kuruluş tarafından ihraç edilmeyen ve karşılığı için güvence verilmeyen bir sanal para birimi olarak bilinen Bitcoin, mevcut yapısı ve işleyişi itibarıyla Kanun kapsamında elektronik para olarak değerlendirilmemekte, bu nedenle de söz konusu Kanun çerçevesinde gözetim ve denetimi mümkün görülmemektedir. " şeklinde görüş bildirmiştir.
Bitcoin gibi kripto paralar, yeni bir finansal icat olup, ‘’devletler üstü’’ bir niteliğe sahiptir. Şöyle ki, kripto para sahiplerinin işlemleri, devletlerce belli bir dönemde legal, farklı bir dönem aralığında ise illegal olarak kabul edilebilmektedir. Bunun sebebi, dünyada kripto paraya ilişkin hukuki bir zeminin bulunmamasıdır. An itibariyle, tüm dünyada kripto para alım satımları yapılmaktadır. Özel bir kripto para borsası oluşmuş olup, bu sistem bankaların, şimdiye kadar alışılagelmiş borsa sisteminin işleyişini gölgelemektedir. Kripto para devletlerin rekabetçisidir hatta devletlerin bir gün yok olarak geçiş yapacakları düzendir denilmesi belki de en doğrusudur. İçinde bulunulan süreçte kuvvetle muhtemelen kimse hiçbir devletin kripto parayı illegal kabul etmeyeceğinin garantisini veremez. Bu sebepledir ki, kripto para sahiplerinin bir gün ‘’sanık’’ sıfatıyla yargılanıp yargılanmayacağının ya da farklı yaptırımlarla karşı karşıya kalmayacağının garantisini vermek mümkün değildir. Kısacası, sistem riskli ancak denemeye değer görünmektedir.
Wallet olarak adlandırılmış hesap cüzdanının sahibi bulunmadığından, private ve public key olarak adlandırılmış hesaba giriş anahtarlarından oluşan sistemden anahtarı yani şifreyi bilerek giren kişi, kripto hesapta istediği işlemi yapabilmektedir. Önemli olan bir husus ise, her ne kadar kripto para sistemi kendi başına buyruk, sistemler üstü görünse de, aslında normal kullanılan kişisel bir banka hesabına bağlı çalışmaktadır. Kısacası, belli bir banka hesabından çıkmakta ve sonrasında ‘’özgürleşmektedir.’’
Bu üstün yeteneklere sahip görünen finansal aracın hukuki niteliği bulunmamaktadır. Bu özelliğine bağlı olarak, hukuki zeminde bir düzenlemesi olmadığından, bitcoin ya da etherium gibi kripto paraların alış verişte, ticarette kullanılması ya da maaşların kripto para cinsinden ödenmesi öngörülmemektedir. Kripto para yasaya uygun ya da yasa dışı değildir. Kripto para yasa üstü bir araç olmasına rağmen, Gelir Vergisi Kanunu, Katma Değer Vergisi Kanunu, Gider Vergileri Kanunu açısından ele alındığında ise henüz yasal olarak kabul görmemiş olsa bile vergilendirilmeyeceği anlamına gelmediği ve vergide adalet prensibi açısından önemli olduğu görüşü yaygındır.
Kripto paraya teknik özellikleri açısından haciz işlemi uygulanamayacağından , verginin ödenmemesi halinde mükellefe hangi yaptırımların uygulanabileceği merak konusudur.
Peki kripto para miras bırakılabilir mi?
Söz konusu finansal aracın yukarıda belirtilen özelliklerine bağlı olarak, terekeye dahil edilebilir özelliği bulunmamaktadır. Şöyle ki, hukuken her ne kadar miras bırakılabilir olsa da, tek bir merkezi olmadığı ve kimlik bilgileri ile çalışmadığından herhangi birinin sanal para hesabını, resmi merciler ya da ilgililer bir muhataba soramazlar. Kısacası kişi öldüğünde, kripto para varlığına mirasçılarının ulaşmasını arzu eden kimse, bu anahtarı yanı özel şifreleri mirasçıları ile hayatteyken paylaşmalıdır. Aksi halde, mirasçılar bu paraya hiçbir zaman ulaşamayacaklardır ve bu varlık üzerinde icra edilebilirlik açısından mirasın geçişi de mümkün değildir.